Jeremi Przybora 100. urodziny

12 grudnia przypada 100. rocznica urodzin Jeremiego Przybory, słynnego Pana B. z Kabaretu Starszych Panów, autora setek utworów, głównie lirycznych i satyrycznych.

Dla ciebie jestem sobą i choć to tak mało jest.

Nie potrafię być przed tobą nikim więcej.

Sztuczny dźwięk odbierasz słowom,

Czynisz zwykłym każdy gest, i znów jestem

Tą tysięczną wśród tysięcy.

Tak mi z sobą nie do twarzy, tak bym chciała siebie kryć,

Ale kiedy na mnie patrzysz już nie umiem inną być.

Warto przypomnieć postać i twórczość mistrza poetyckiej frazy i subtelnych lub karkołomnych (zwłaszcza dla wykonawców) zabaw językiem polskim.

I – wespół w zespół, wespół w zespół,

by żądz moc móc zmóc!

W zbiorach Książnicy Płockiej znajdziecie zarówno poezję, jak i prozę Jeremiego Przybory (m.in. Przymknięte oko opaczności, Listy na wyczerpanym papierze), są książki poświęcone Kabaretowi Starszych Panów, a w Dziale Zbiorów Audiowizualnych płyty CD i DVD z piosenkami i programami Przybory i Wasowskiego.

„Przybora pozostawił po sobie naukę o języku polskim, któremu sam "przydał dwuznaczności i frywolności". To dzięki Jeremiemu przyszłe pokolenia będą pamiętały, że język polski jest przepiękny, że można z nim zrobić, co tylko się chce, co komu w duszy gra" – mówił Roman Dziewoński, autor książki „KABARETu STARSZYCH PANÓW wespół w zespół”.

„Przybora – mistrzowskie połączenie piosenki lirycznej i żartobliwej. Mistrzostwo polega na tym, że nie widać szwów” – mówiła o nim Wisława Szymborska.

W 100. rocznicę urodzin Jeremiego Przybory ukazała się książka „Dzieła (niemal) wszystkie” (Wydawnictwo ZNAK).

Liczący ponad 1100 stron tom zawiera teksty Kabaretu Starszych Panów, niezliczone piosenki, które trzeba znać: Bo we mnie jest seks, Addio, pomidory!, Już kąpiesz się nie dla mnie, arcydzieła i arcydziełka oraz wyjątkowe perełki – utwory nigdy wcześniej nie publikowane. Wiersze, piosenki, scenariusze, opowiadania, powieść. Zebrane po raz pierwszy dzieła Mistrza zilustrowali wybitni polscy graficy: Bohdan Butenko, Jacek Gawłowski i Ewa Stiasny.

Mistrz Jeremi Przybora: poeta, pisarz, aktor, człowiek historia (Polskiego Radia i Telewizji). Jego wyobraźnia w czasach PRL-u przenosiła Polaków do świata równoległego, świata życzliwości i ciepłych barw, a dziś zachwyt wzbudza jej poetycki rozmach, niepowtarzalne poczucie humoru i purnonsensowy charakterek.(na podst. materiałów Wydawnictwa)

Zaprzyjaźniona z Książnicą Płocką Teresa Drozda – dziennikarka radiowa i znawczyni twórczości Jeremiego Przybory, którą zajmuje się od kilkunastu lat, mówi: „Przyborę można czytać na wiele sposobów. Bawić się jego twórczością. Szukać w niej powracających wątków i motywów – a takich nie brakuje. Przybora w swojej twórczości stworzył bowiem świat kompletny. Świat mający swoją dynamikę, zasady, język. Świat, w którym wszyscy traktowali się z szacunkiem i wyrozumiałością, a uczucia i namiętności łączyły się harmonijnie z pragmatyzmem – ot, choćby w divertimencie „Jesiennym”, w którym samotny mężczyzna marzy o wrażliwej kobiecie z gazową łazienką, bo bez kąpieli żyć nie może”, albo w Ciepłej wdówce na zimę:

Proszę pana, ja panu coś powiem:

jestem ciepła, choć jeszcze nie wdówka.

Ale jeśli pan umie uwdowić –

czeka pana urocza placówka –

mój staruszek ma taką zadyszkę,

że doprawdy niewiele wystarczy –

ot, zatrutą gdzieś wpuścić mu myszkę –

albo jeszcze cokolwiek inaczej –

wsypać coś do jednej z kasz,

trochę trudu i już masz:

Ciepłą wdówkę na zimę –

na gołoledź i śnieg!

Żebyś w śnieżną zadymkę

do niej tęsknił i biegł.

Drzwi i serce otworzy

i warunki ci stworzy,

i na duszę położy,

położy ci lek.

tekst: Renata Kraszewska