Kiedyś na Kwiatka…

 

Napisanie i wydanie książki może teraz nie uchodzi za wyjątkowo trudne. Napisanie interesującej książki poświęconej tylko jednej żydowskiej ulicy to już rzecz bardziej skomplikowana. I udało się to Gabrieli Nowak-Dąbrowskiej i fundacji Nobiscum.

Klucz do najnowszego wydawnictwa jest topograficzny. Autorka opisuje kolejne kamienice przy ul. Kwiatka. Każda z nich ożyła, słychać stukot krawieckich maszyn czy zwykły podwórkowy gwar, unosi się aromat sklepów korzennych. Według danych z 1937 roku działało tu aż 145 placówek handlowych i zakładów rzemieślniczych różnych branż.

Z książki można dowiedzieć się, że jednym z bardziej charakterystycznych miejsc dzielnicy żydowskiej w Płocku był tzw. Dwór Altmana przy Szerokiej (obecnie Kwiatka) 10. Właścicielami nieruchomości byli Icek Fogel i jego żona Rasza z Marsapów. W 1867 roku nieruchomość kupił Szulim Altman, a od 1870 roku jej właścicielem był Mosiek Altman. Kamienica aż do wybuchu II wojny światowej stanowiła własność jego potomków. Płocki publicysta Natan Lejman barwnie opisywał żywot w kamienicy. W Dworze mieszkało 250 stałych mieszkańców, 40-50 rodzin. „Ponadto od czasu do czasu zaglądał jakiś włóczęga, który urządzał sobie nocleg w piwnicy. Stałymi gośćmi na podwórku byli chasydzi z Góry Kalwarii. Trzy pokoje ich domu modlitwy zawsze były pełne hałasu i zamętu za sprawą setki dzieci, które pobierały tam nauki”.

Sama patronująca wydawnictwu ulica została wytyczona na początku XIX wieku przy wyburzeniu średniowiecznych murów miejskich w obrębie dawnej fosy z czasów Kazimierza Wielkiego. Początkowo nosiła nazwę „Przykop”, następnie „Nowa”.  W latach 30. XIX wieku ulicę zaczęto nazywać Szeroką, co było odzwierciedleniem jej charakteru. Już na początku lat 60. XIX wieku określano ją mianem bazaru miasta, była zarazem jedną z najbardziej zabudowanych w owym czasie ulic Płocka.

Patronem ulicy został w końcu Józef Kwiatek, człowiek, który odegrał wybitną rolę w dziejach organizacji bojowej PPS. Kwiatek w oczach mu współczesnych uchodził za osobę twardą i nieugiętą, podejmującą się najtrudniejszych i najniebezpieczniejszych zadań.

Urodzony 22 stycznia 1874 roku w rodzinie handlarza towarami kolonialnymi Fiszela oraz Hindy z Prussaków był Józef Kwiatek dziennikarzem i prawnikiem, m.in. redaktorem „Robotnika”. Zorganizował wielką manifestację zbrojną na placu Grzybowskim w listopadzie 1904 roku przeciwko poborowi do wojska rosyjskiego, a w styczniu 1905 roku strajk powszechny. W 1910 roku na wieść o nieuleczalnej chorobie nowotworowej odebrał sobie życie w krakowskim hotelu „Pod Różą”.

W 1935 roku ulicy Szerokiej nadano imię Józefa Kwiatka, a w miejscu, w którym się urodził, zawisła pamiątkowa tablica.

Przedwojenna zabudowa powstała w 2. połowie XIX wieku w znacznej części przetrwała do dzisiejszych czasów, a wiele kamienic zostało wpisanych do rejestru zabytków.

Mieszkańcy miasta ceniący sobie stary Płock i goście szczególnie będą zadowoleni z nowego wydawnictwa. Przewodnik po ulicy Kwiatka jest dwujęzyczny, polsko-angielski.

MILENA

Gabriela Nowak-Dąbrowska, Ulica Józefa Kwiatka. Serce żydowskiej dzielnicy miasta Płocka,  Płock 2024.